Δικαίωμα της τήρησης των προδιαγραφών ποιότητας

Το δικαίωμα σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας, το οποίο υπόκειται και στον έλεγχο της Επιτροπής Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ληπτών Υπηρεσιών Υγείας , απορρέει τόσο από το άρθρο 47 παρ. 1 του Ν. 2071/1992 που προβλέπει ότι ο ασθενής  έχει  το  δικαίωμα  προσεγγίσεως  στις υπηρεσίες του   νοσοκομείου, τις πλέον κατάλληλες για τη φύση της ασθενείας του, όσο και από το άρθρο 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας του ατόμου σε σχέση με τις εφαρμογές της βιολογίας και της ιατρικής (σύμβαση του Οβιέδο Ν. 2619/1998) που ορίζει ότι οι Συμβαλλόμενοι, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες για την υγεία καθώς και τους διαθέσιμους πόρους, θα λάβουν τα κατάλληλα μέτρα προκειμένου να παρέχουν ισότητα προσβάσεων στην κατάλληλης ποιότητας περίθαλψη εντός της επικράτειάς τους. 

Αντίστοιχα, σύμφωνα με τον κώδικα ιατρικής δεοντολογίας, οι  ιατροί πρέπει, τόσο ατομικά όσο και μέσω των ιατρικών εταιρειών και συλλόγων, να συμβάλουν στη δημιουργία και εφαρμογή μηχανισμών που στοχεύουν στην ενθάρρυνση της συνεχούς βελτίωσης της ποιότητας της παρεχόμενης φροντίδας

Συνεπώς ο ασθενής έχει αξίωση από το κράτος και την ιατρική κοινότητα να του εξασφαλίσουν πρόσβαση σε ποιοτικές και ασφαλείς υπηρεσίες υγείας που ανταποκρίνονται στις ανάγκες του, αξίωση που έχουν επικυρώσει τα Δικαστήρια αναγνωρίζοντας την υποχρέωση του Κράτους προς παροχή στους πολίτες υπηρεσιών υγείας υψηλού επιπέδου (ΣτΕ 2362/2019, 1847/2016, 1147/2022). Η εποπτεία και ο έλεγχος της τήρησης του δικαιώματος σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας είναι ανάμεσα στα καθήκοντα της Επιτροπής Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ληπτών Υπηρεσιών Υγείας του Υπουργείου Υγείας.

Η τήρηση προδιαγραφών ποιότητας στις υπηρεσίες υγείας δεν έχει να κάνει μόνο με τη χρήση μηχανημάτων τελευταίας τεχνολογίας αλλά διατρέχει όλες τις εκφάνσεις του συστήματος υγείας και περιλαμβάνει παράγοντες όπως η προσβασιμότητα, οι εγκαταστάσεις, οι διαδικασίες, η επάρκεια και η εκπαίδευση του προσωπικού, οι διαπροσωπικές σχέσεις και η συμπεριφορά προς τους ασθενείς, η αξιολόγηση των υπηρεσιών αλλά και την μέτρηση των αποτελεσμάτων.

Από την καθημερινή τριβή με το σύστημα υγείας προκύπτει συχνά ότι αυτό υστερεί σε προδιαγραφές ποιότητας, τόσο ως προς τη δυνατότητα άμεσης πρόσβασης σε υπηρεσίες όσο και σε εξοπλισμό. Σε πάρα πολλές περιπτώσεις για παράδειγμα δεν έχουν πραγματοποιηθεί επεμβάσεις ή εξετάσεις επειδή χάλασε κάποιο μηχάνημα. 

Τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να γίνεται αντιληπτό από την Πολιτεία ότι η τήρηση προδιαγραφών ποιότητας είναι καθοριστικής σημασίας όχι μόνο για την υγεία των πολιτών αλλά διότι επιπλέον συμβάλει στην καλύτερη αξιοποίηση των πόρων. Καλύτερη ποιότητα σημαίνει καλύτερα αποτελέσματα.

Το άρθρο 1 του Νόμου 4715/2020 ορίζει ότι όλα τα νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου που εποπτεύονται από το Υπουργείο Υγείας και λειτουργούν ως πάροχοι υπηρεσιών υγείας, υποχρεούνται να παρέχουν ποιοτικές υπηρεσίες υγείας προς τους ασθενείς τους, προάγοντας την ενημέρωσή τους ως προς τα δικαιώματα και τις θεραπευτικές τους επιλογές και ενεργώντας προς τον σκοπό της ασφαλούς, αποτελεσματικής και πλήρους κάλυψης των αναγκών υγείας τους. Με τον ίδιο νόμο ιδρύθηκε ο Οργανισμός Διασφάλισης της Ποιότητας στην Υγεία (Ο.ΔΙ.Π.Υ) που ως έργο του έχει μεταξύ άλλων την ανάπτυξη διαδικασιών και προτύπων ποιότητας για τις υπηρεσίες υγείας και τις διοικητικές πρακτικές στα νοσοκομεία, τη διαμόρφωση διεθνώς αποδεκτών δεικτών αξιολόγησης της ποιότητας των ιατρικών και παρεπόμενων υπηρεσιών φροντίδας της υγείας στα δημόσια νοσοκομεία, για τη διασφάλιση της συγκρισιμότητάς τους με αντίστοιχες υπηρεσίες άλλων χωρών και την  αξιολόγηση των παρόχων υπηρεσιών υγείας ως προς την προσαρμογή των υπηρεσιών τους στα πρότυπα ποιότητας.

Με το άρθρο 4 του Νόμου 4931/2022 εισάγονται κριτήρια ποιότητας μέσω του ΕΟΠΥΥ για τη διαμόρφωση πολιτικών αποζημιώσεων και σύναψης συμβάσεων στις υπηρεσίες υγείας, ιατροτεχνολογικών προϊόντων και υλικών. Τα κριτήρια αυτά είναι ιδίως:

α) η ηλικία, η κατάσταση, η συντήρηση και ο εκσυγχρονισμός των εγκαταστάσεων, της υλικοτεχνικής υποδομής και του εξοπλισμού,

β) η εκπαίδευση, κατάρτιση και εξειδίκευση του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού,

γ) οι πιστοποιήσεις από αναγνωρισμένους εθνικούς ή διεθνείς δημόσιους ή ιδιωτικούς οργανισμούς δημιουργίας ή έκδοσης προτύπων,

δ) η χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας και η εισαγωγή καινοτομιών,

ε) οι νοσηλευτικές και ιατρικές ειδικότητες που προσφέρονται και η εξειδίκευση των υπηρεσιών που παρέχονται,

στ) η βαρύτητα των περιστατικών που εξυπηρετούνται,

ζ) η ανάπτυξη κλινών και η ύπαρξη ειδικών κλινών και κλινών Μονάδων Εντατικής Θεραπείας (Μ.Ε.Θ.),

η) η ορθή κλινική πρακτική, η συχνότητα εμφάνισης επιπλοκών ή ιατρικών λαθών κατά την παροχή υπηρεσιών υγείας ή τη χρήση των ιατροτεχνολογικών προϊόντων και υλικών,

θ) η ύπαρξη πολιτικής κατά των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων,

ι) ο βαθμός ικανοποίησης των ασθενών και 

ια) τα αποτελέσματα της εκκαθάρισης και των τακτικών και έκτακτων ελέγχων των παρόχων.

Η παραπάνω διάταξη έχει αρχίσει να εφαρμόζεται για τις εξετάσεις Aξονικής και Mαγνητικής Tομογραφίας σε ασφαλισμένους του ΕΟΠΥΥ σε συμβεβλημένους παρόχους υγείας, καθώς και για υπηρεσίες κλειστής νοσηλείας ιδιωτικών γενικών κλινικών και ιδιωτικών κέντρων αποθεραπείας και  αποκατάστασης κλειστής νοσηλείας.

Τέλος, με τον Ν. 4999/2022 προβλέπονται ρυθμίσεις για την ιατρική εκπαίδευση όπως η προκαταρκτική κλινική άσκηση, και την μετεκπαίδευση των γιατρών, επιστημόνων και επαγγελματιών υγείας.

• Άρθρο 47 παρ. 1 Ν. 2071/1992: Τα δικαιώματα του Νοσοκομειακού Ασθενούς
• Άρθρο 59 Ν. 4368/2016: Επιτροπή Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ληπτών Υπηρεσιών Υγείας
• Άρθρο 4 Ν.3418/2005 (Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας): Εξασφάλιση ποιότητας, ασφάλειας και αποτελεσματικότητας
• Νόμος 4715/2020: Ρυθμίσεις για τη διασφάλιση της πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας Ίδρυση και καταστατικό του Οργανισμού Διασφάλισης της Ποιότητας στην Υγεία Α.Ε. (Ο.ΔΙ.Π.Υ. Α.Ε.), άλλες επείγουσες διατάξεις αρμοδιότητας του Υπουργείου Υγείας και άλλες διατάξεις.
• Άρθρο 4 Ν. 4931/2022: Εισαγωγή κριτηρίων ποιότητας για τη διαμόρφωση πολιτικών αποζημιώσεων και σύναψης συμβάσεων στις υπηρεσίες υγείας, ιατροτεχνολογικών προϊόντων και υλικών.
• Αριθμ. ΕΑΛΕ/Γ.Π. 37687 Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ 3711/Β/14.07.2022) Καθορισμός κριτηρίων ποιότητας του άρθρου 4 του ν. 4931/2022 (Α’ 94) στις αποζημιούμενες από τον Ε.Ο.Π.Υ.Υ. εξετάσεις μαγνητικής και αξονικής τομογραφίας.
• Αριθμ. ΕΑΛΕ/Γ.Π. 1280 Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ 1576/Β/15.03.2023) Εφαρμογή κριτηρίων ποιότητας στις αποζημιούμενες από τον Ε.Ο.Π.Υ.Υ. υπηρεσίες κλειστής νοσηλείας ιδιωτικών γενικών κλινικών και ιδιωτικών κέντρων αποθεραπείας και  αποκατάστασης κλειστής νοσηλείας.
• Ν. 4999/2022: Δευτεροβάθμια περίθαλψη, ιατρική εκπαίδευση, μισθολογικές ρυθμίσεις για τους ιατρούς και οδοντιάτρους του Εθνικού Συστήματος Υγείας και λοιπές διατάξεις αρμοδιότητας του Υπουργείου Υγείας.