Δικαίωμα του σεβασμού του χρόνου του ασθενούς
Όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα να λαμβάνουν την αναγκαία θεραπευτική αγωγή σε σύντομο και προκαθορισμένο χρονικό διάστημα. Το δικαίωμα αυτό αφορά σε κάθε φάση της θεραπείας.
Οι υπηρεσίες υγείας έχουν την υποχρέωση να προκαθορίζουν τους χρόνους αναμονής βάση των οποίων πρέπει να παρέχονται συγκεκριμένες υπηρεσίες, στη βάση συγκεκριμένων προδιαγραφών και ανάλογα με τη σοβαρότητα και το επείγον κάθε περίπτωσης.
Το σύστημα υγείας πρέπει να φροντίζει την πρόσβαση σε υπηρεσίες, με άμεση εγγραφή του ασθενή στις αναγκαίες λίστες αναμονής.
Όλοι πρέπει να έχουν πρόσβαση, κατόπιν αιτήματος στις λίστες αναμονής, με σεβασμό στα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα.
Στις περιπτώσεις που οι δομές υγείας δεν έχουν τη δυνατότητα μέσα σε προκαθορισμένο ανώτατο χρονικό όριο να παρέχουν υπηρεσίες, θα πρέπει να εξασφαλίζεται η δυνατότητα παροχής υπηρεσίας από εναλλακτικές δομές ή εναλλακτικές υπηρεσίες αντίστοιχης ποιότητας. Το όποιο κόστος προκύπτει για τον ασθενή θα πρέπει να αποζημιώνεται εντός εύλογου χρονικού διαστήματος.
Οι ιατροί πρέπει να αφιερώνουν ικανοποιητικό χρόνο στους ασθενείς και να συμπεριλαμβάνοντας το χρόνο που απαιτείται για την παροχή πληροφόρησης.
Η έλλειψη σεβασμού του χρόνου του ασθενούς αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες, αν όχι τη μεγαλύτερη παθογένεια του συστήματος υγείας της χώρας μας.
Από τη μία η ελλιπής στελέχωση πολλών δομών και από την άλλη το γεγονός ότι το σύστημα είναι διαμορφωμένο από τη σκοπιά της προσφοράς και όχι της ζήτησης, έχουν οδηγήσει σε διόγκωση των χρόνων αναμονής για πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας. Ακόμα και σε περιπτώσεις επειγόντων περιστατικών στα νοσοκομεία, συχνά υπάρχει πολύωρη αναμονή προκειμένου ο ασθενής να εξεταστεί από γιατρό ή να κάνει τις αναγκαίες εξετάσεις.
Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται επίσης σε μεγάλη έκταση τόσο στα πρωινά ιατρεία των νοσοκομείων όπου τα διαθέσιμα ραντεβού συνήθως εξαντλούνται αμέσως, όσο και σε δομές πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, που σε ορισμένες ειδικότητες η αναμονή ξεπερνά τον μήνα.
Αντίστοιχα, στον τομέα των προγραμματισμένων χειρουργικών επεμβάσεων, μετά την περίοδο της πανδημίας η αναμονή για ορισμένες παθήσεις, κυρίως στα μεγάλα νοσοκομεία των κεντρικών πόλεων, είναι πολύμηνη και μπορεί να ξεπεράσει το έτος.
Το άρθρο 58 του Ν. 4368/2016 προβλέπει ότι για τη διασφάλιση της ισότητας και της μη διάκρισης των ασθενών στην παροχή χειρουργικών επεμβάσεων στα νοσοκομεία καθιερώνεται η Λίστα Χειρουργείου. Βασικοί όροι για την κατάρτισή της αποτελούν η κατόπιν ιατρικής τεκμηρίωσης αξιολόγηση της σοβαρότητας της νόσου και της δυνατότητας χρόνου αναμονής, με ασφάλεια για την υγεία του ασθενή, από ειδικευμένους ιατρούς των ΤΕΠ, των Τακτικών Εξωτερικών Ιατρείων και των Νοσηλευτικών Τμημάτων των παραπάνω φορέων, καθώς και των Μονάδων Πρωτοβάθμιας Φροντίδας. Με την κατάρτιση της Λίστας Χειρουργείου ενημερώνεται πάραυτα ο ασθενής για την ημερομηνία επέμβασης. Από τη Λίστα εξαιρούνται τα επείγοντα περιστατικά τα οποία έχουν άμεση ανάγκη χειρουργικής επέμβασης.
Οι λίστες δημοσιεύονται στις ιστοσελίδες των νοσοκομείων.
Σύμφωνα με την υπ’ αριθμ Α3α/οικ.97136 Υπουργική απόφαση (Φ.Ε.Κ. 4316/Β/30.12.2016) οι χρόνοι για την πραγματοποίηση των επεμβάσεων είναι οι εξής:
| ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ | ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ | Εκτιμώμενος χρόνος αναμονής μέχρι την πραγματοποίηση της επέμβασης |
| 1 | Περιστατικά που έχουν γρήγορη εξέλιξη & η καθυστέρηση επηρεάζει το αποτέλεσμα | Μέχρι 2 εβδομάδες |
| 2 | Περιστατικά με δυνητικά γρήγορη εξέλιξη & η καθυστέρηση μπορεί να επηρεάσει το αποτέλεσμα | 3 – 6 εβδομάδες |
| 3 | Περιστατικά με έντονα συμπτώματα ή δυσλειτουργία, χωρίς γρήγορη εξέλιξη | 7 – 12 εβδομάδες |
| 4 | Περιστατικά με ήπια/μέτρια συμπτώματα ή δυσλειτουργία, χωρίς γρήγορη εξέλιξη | 12 – 24 εβδομάδες |
| 5 | Περιστατικά χωρίς συμπτώματα ή δυσλειτουργία, χωρίς γρήγορη εξέλιξη | 24 εβδομάδες & πάνω |
Η ίδια απόφαση προβλέπει ότι οι ασθενείς που θεωρούν ότι παραβιάζεται η σειρά
προτεραιότητας μπορούν να υποβάλλουν καταγγελία στο Γραφείο Προστασίας Δικαιωμάτων Ληπτών υπηρεσιών υγείας του σχετικού νοσοκομείου.
Παρατηρείται, ωστόσο ότι συχνά τα παραπάνω χρονοδιαγράμματα δεν τηρούνται.
Το φαινόμενο αυτό διατρέχει όλο το σύστημα υγείας καθότι παρόλο που στη νομοθεσία αναγνωρίζεται ότι η παροχή έγκαιρων υπηρεσιών υγείας αποτελεί δικαίωμα των ασθενών, δεν προβλέπονται υποχρεωτικές προθεσμίες και μηχανισμοί που θα διασφαλίζουν την τήρηση τους.
Στο πεδίο των διαγνωστικών εξετάσεων υπάρχει δυνατότητα άμεσης πραγματοποίησης τους μέσω των ιδιωτών παρόχων που είναι συμβεβλημένοι με τον Ε.Ο.Π.Υ.Υ. άλλα οι εξετάσεις αυτές δεν αποζημιώνονται σε μη ασφαλισμένους ασθενείς, ενώ και οι ασφαλισμένοι πολίτες καταβάλουν συμμετοχή.
Σχετική Νομοθεσία
- Άρθρο 58 Ν. 4368/2016: Λίστα Χειρουργείου
- Α3α/οικ.97136 Υπουργική απόφαση (Φ.Ε.Κ. 4316/Β/30.12.2016): Τρόπος κατάρτισης οργάνωσης και λειτουργείας της λίστας χειρουργείου
- Αρθρο 4. Παρ. 1 Περ. α, υπ’ αριθμ. 10976/10.02.2017 Υπουργική απόφαση (ΦΕΚ 662/Β/02.03.2017): Δικαιώματα ληπτών/ληπτριών υπηρεσιών υγείας.